Dành cho người dân: Tất tần tật về quyền thay đổi thẩm phán trong dân sự

Dành cho người dân: Tất tần tật về quyền thay đổi thẩm phán

Trong quá trình giải quyết các vụ án dân sự, quyền thay đổi thẩm phán là một trong những quyền cơ bản của đương sự. Điều này không chỉ đảm bảo tính công bằng, mà còn nâng cao trách nhiệm của hệ thống tư pháp. Qua bài viết này, Luật Tô Vàng sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về quy định pháp lý liên quan đến quyền thay đổi thẩm phán, từ đó có thể áp dụng đúng cách và chỉ sử dụng khi thật sự cần thiết.

Ai có quyền yêu cầu thay đổi thẩm phán?

Theo quy định tại khoản 14 Điều 70 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, đương sự (bao gồm nguyên đơn, bị đơn và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan) có quyền yêu cầu thay đổi thẩm phán khi có căn cứ rõ ràng cho rằng thẩm phán không vô tư trong việc giải quyết vụ án. Căn cứ này có thể bao gồm mối quan hệ tình cảm, công tác hoặc thân thích với đương sự.

Các trường hợp được quyền yêu cầu thay đổi thẩm phán

Thẩm phán có thể bị thay đổi trong vụ án dân sự nếu thuộc một trong những trường hợp được quy định tại (Điều 52 và Điều 53 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015), cụ thể như sau:

- Thẩm phán là đương sự, người đại diện hoặc người thân thích của đương sự. Người thân thích bao gồm vợ, chồng, cha mẹ, con cái theo quy định tại (Nghị quyết 03/2004/NQ-HĐTP).

- Thẩm phán đã tham gia tố tụng với vai trò là người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của đương sự, nhân chứng hoặc giám định viên trong cùng vụ việc.

Có căn cứ rõ ràng cho rằng thẩm phán không thể thực hiện nhiệm vụ một cách vô tư.

- Thẩm phán thuộc cùng một Hội đồng xét xử và có mối quan hệ thân thích với nhau; trong trường hợp này chỉ một người được phép tham gia tố tụng.

- Thẩm phán đã tham gia giải quyết vụ việc theo thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm hoặc tái thẩm và đã ra quyết định trong quá trình xét xử; ngoại trừ thành viên của Hội đồng Thẩm phán TANDTC.

- Thẩm phán đã tham gia tố tụng với vai trò là thư ký tòa án hoặc kiểm sát viên trong cùng vụ việc.

Quy trình yêu cầu và quyết định thay đổi thẩm phán

Khi có đủ căn cứ cho rằng thẩm phán không vô tư khi thực hiện nhiệm vụ, các bên liên quan có quyền yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng theo quy định của pháp luật. Quy trình này được quy định tại (Điều 56 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015).

Trước khi mở phiên tòa:

- Bên liên quan gửi đơn yêu cầu đến Chánh án tòa án nơi đang giải quyết vụ án (đơn yêu cầu thay đổi thẩm phán). Trong đơn cần nêu rõ lý do và căn cứ chứng minh sai phạm của thẩm phán.

- Chánh án tòa án sẽ xem xét và giải quyết đơn yêu cầu.

- Nếu thẩm phán đang phụ trách vụ án cũng là Chánh án tòa thì đơn yêu cầu sẽ được gửi lên Chánh án cấp trên trực tiếp để xem xét.

- Chánh án sẽ ra quyết định về việc thay đổi thẩm phán và thông báo cho các bên liên quan bằng văn bản theo mẫu số 17-VDS Nghị quyết số 04/2018/NQ-HĐTP. Nếu thẩm phán bị thay đổi là Chánh án tòa thì việc quyết định sẽ thuộc về:

+ Chánh án TAND cấp huyện do Chánh án TAND cấp tỉnh quyết định;

+ Chánh án TAND cấp tỉnh do Chánh án TAND cấp cao có thẩm quyền theo lãnh thổ đối với tỉnh đó quyết định;

+ Chánh án TAND cấp cao do Chánh án TAND tối cao quyết định.

Tại phiên tòa:

- Trước khi bắt đầu phần xét hỏi tại phiên tòa, Chủ tọa sẽ xem xét quyền lợi và nghĩa vụ của các bên liên quan.

- Việc thay đổi thẩm phán sẽ do Hội đồng xét xử quyết định sau khi nghe ý kiến từ người bị yêu cầu thay đổi. Nếu yêu cầu xảy ra trong quá trình xử lý vụ việc tại tòa thì bên liên quan cần nêu rõ lý do và căn cứ cho yêu cầu đó.

- Hội đồng xét xử sẽ bàn bạc tại phòng nghị án và đưa ra quyết định dựa trên đa số ý kiến về yêu cầu của bên liên quan.

- Quyết định về việc thay đổi thẩm phán phải được lập thành văn bản theo mẫu số 18-VDS (Nghị quyết số 04/2018/NQ-HĐTP).

- Nếu cần thiết phải thay đổi thẩm phán, Hội đồng xét xử sẽ ra quyết định hoãn phiên tòa, và Chánh án tòa sẽ cử một thẩm phán khác để thay thế.

Trong vòng ba ngày làm việc kể từ ngày hoãn phiên tòa hoặc phiên họp, Chánh án phải chỉ định người kế nhiệm.

Việc hiểu rõ quyền thay đổi thẩm phán trong vụ án dân sự không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của đương sự mà còn góp phần nâng cao tính công bằng trong hệ thống tư pháp. Hy vọng bài viết này sẽ là nguồn thông tin hữu ích cho bạn đọc trong quá trình giải quyết các vụ án dân sự.

Hãy liên hệ với Luật Tô Vàng ngay bây giờ để liên hệ với luật sư của chúng tôi nếu các thông tin trên chưa giải đáp được vấn đề của quý khách đang gặp phải. Chúng tôi sẽ lắng nghe những vấn đề pháp lý mà quý khách hàng đang đối mặt, cung cấp những lời khuyên đáng tin cậy và chính xác. Luật Tô Vàng - Luật sư Cần Thơ - Dịch vụ pháp lý chuyên nghiệp.